W latach 70-tych i 80-tych, okresie rządów Edwarda Gierka, Polska przeżywała gwałtowny rozwój przemysłu i infrastruktury. To właśnie wtedy wybudowano 557 nowych przedsiębiorstw, obejmujących kluczowe gałęzie przemysłowe i energetyczne, które miały na dekady zapewnić Polsce niezależność gospodarczą oraz zaplecze technologiczne. Powstały setki fabryk, zakładów przemysłowych, elektrowni, chłodni, cementowni, kopalń, a także całe osiedla mieszkaniowe, które pozwoliły tysiącom Polaków na godne życie. Dziś, po ponad czterech dekadach, większość z tamtych osiągnięć wydaje się jedynie wspomnieniem. Jak wygląda sytuacja polskiego przemysłu teraz, a co zostało zbudowane w czasach Gierka? Niestety, odpowiedź często pozostawia wiele do życzenia.
Inwestycje Gierka – Lista Budowniczych Przemysłu
W okresie rządów Edwarda Gierka wybudowano 557 przedsiębiorstw, w tym:
- 71 fabryk,
- 18 zakładów mięsnych,
- 16 fabryk odzieżowych,
- 14 chłodni,
- 10 zakładów elektronicznych,
- 10 fabryk mebli,
- 9 zakładów hutnictwa żelaza i metali nieżelaznych,
- 9 elektrociepłowni,
- 7 elektrowni,
- 7 fabryk samochodów i ich części,
- 5 cementowni,
- 5 kopalni węgla kamiennego.
Oprócz tego zrealizowano szereg projektów infrastrukturalnych, w tym Dworzec Centralny w Warszawie, Trasę Katowicką (tzw. „gierkówkę”), Trasę Łazienkowską, a także strategiczne zakłady produkcyjne, takie jak:
- Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Tychach,
- Huta Katowice,
- Kombinat Paliwowo-Energetyczny Bełchatów,
- Rafineria Północna w Gdańsku,
- Zakłady Azotowe we Włocławku,
- Huta miedzi w Głogowie i kopalnia w Rudnej.
Zbudowano prawie w całości polską energetykę, w tym elektrownie węglowe – Bełchatów (4400 MW), Kozienice (2600 MW), Jaworzno III (1200 MW), Dolna Odra (1800 MW), Rybnik (1800 MW), Połaniec oraz wodne elektrownie w Żarnowcu i Włocławku, które do dziś pokrywają połowę zużycia prądu w Polsce. Powstały także osiedla i prawie 2 miliony mieszkań czynszowych, umożliwiając Polakom stać się właścicielami swoich mieszkań za symboliczną opłatę.
Polskie Przemysły i Energetyka – Gdzie Stoimy Teraz?
W latach 70-tych Polska, w dużej mierze dzięki inwestycjom w przemysł i energetykę, mogła mówić o pewnym poziomie samowystarczalności. Dziś jednak wiele z tych dawnych przedsiębiorstw albo już nie istnieje, albo zostało sprywatyzowanych i zamkniętych, a cała infrastruktura przemysłowa jest znacznie mniejsza i coraz bardziej uzależniona od kapitału zagranicznego. Przykładowo, od czasów Gierka w Polsce powstała zaledwie jedna elektrownia o mocy porównywalnej do największych elektrowni zbudowanych w tamtych czasach. To znaczące, zważywszy na rosnące zapotrzebowanie na energię elektryczną.
Rolnictwo, Edukacja, Mieszkalnictwo – Przełomowe Reformy Gierka, Których Brak Dziś Rządy Gierka przyniosły też reformy rolnictwa – w 1977 roku wprowadzono państwowe ubezpieczenia dla rolników, co było krokiem milowym w zapewnieniu im stabilności finansowej. Program budowy szkół, jak słynne „1000 szkół na 1000-lecie”, rozwinął system edukacyjny i umożliwił edukację w bardziej nowoczesnych warunkach. Dziś niestety programy społeczne nie są rozwijane w takim tempie ani na taką skalę. Rolnictwo jest w dużej mierze zaniedbane, a polska edukacja boryka się z brakami kadrowymi i problemami infrastrukturalnymi.
Co Pozostało z Okresu Gierka?
Dzisiejsza Polska korzysta wciąż z infrastruktury stworzonej przez ekipę Gierka, ale pytanie, co po niej pozostanie, pozostaje otwarte. Dzisiejszy przemysł i energetyka są w większości oparte na zagranicznych inwestycjach, a wiele dawnych, niezależnych polskich zakładów produkcyjnych już nie istnieje. Zamiast dalszego rozwijania polskiego przemysłu, przez dekady wybierano restrukturyzację, zamykanie nierentownych zakładów i sprzedaż ich za ułamek wartości.
Podsumowując, można się zastanowić, co zostanie z dzisiejszych inwestycji za 40 lat. Dziedzictwo Gierka, mimo że z czasem znacznie nadwątlone, wciąż widocznie wpływa na gospodarkę i codzienne życie Polaków. Tymczasem nowe inwestycje wydają się nie spełniać podobnej funkcji dla kolejnych pokoleń.