Kontrola przeprowadzona przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) ujawniła, że Kancelaria Premiera wydała blisko 200 milionów złotych w latach 2020-2021 na zakup środków ochrony indywidualnej w sposób niegospodarny, nierzetelny i niecelowy.
Największe zastrzeżenia dotyczą głównie zakupu maseczek. Teraz, na skutek tych ustaleń, Mateusz Morawiecki, Jacek Sasin i Michał Dworczyk mogą zostać wezwani do złożenia wyjaśnień w prokuraturze.
NIK zwraca uwagę na brak przejrzystości i swobody działania w procesie zakupu środków ochrony osobistej, co może stwarzać ryzyko korupcji, szczególnie w kontekście znacznych kwot pieniędzy wydanych przez Kancelarię Premiera na ten cel.
Raport NIK wskazał, że spółki Skarbu Państwa, które otrzymały zadanie zakupu środków ochrony osobistej na polecenie premiera, nie miały wcześniejszego doświadczenia w handlu artykułami medycznymi. Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP) oraz wybrane firmy dostawcze, w tym polskie firmy Q. i K., nie były w przeszłości zaangażowane w tego typu transakcje. Firma Q. specjalizowała się w rozwiązaniach związanych z obronnością, podczas gdy firma K. importowała głównie akcesoria kosmetyczne z Chin.
Zgodnie z ustaleniami NIK, Ministerstwo Aktywów Państwowych (MAP) pod kierownictwem Jacka Sasina prowadziło korespondencję z przyszłymi kontrahentami Kancelarii Premiera. MAP ustaliło, które firmy mogłyby dostarczyć potrzebne produkty, negocjowało ceny i ilość dostaw oraz przygotowało projekty umów. Następnie ministerstwo przekazało te informacje do spółek Skarbu Państwa, które miały zrealizować zakupy.
Mimo że spółki Skarbu Państwa zaopatrzyły się w maseczki, przyłbice i kombinezony poprzez firmy wskazane przez MAP, Kancelaria Premiera zwróciła jedynie część środków wydanych na te zakupy firmie Lotos. Z uwagi na uzasadnione wątpliwości co do jakości zakupionych artykułów, KPRM nie uregulowała 48% faktur o wartości 27,8 mln złotych, co faktycznie stanowi stratę dla spółki. Dostawcy odmówili uwzględnienia reklamacji Lotosu dotyczącej wadliwych produktów, a spółka ostatecznie nie podjęła innych kroków w celu dochodzenia swoich roszczeń.
Najwyższa Izba Kontroli zwraca również uwagę na fakt, że mimo możliwości powierzenia zadań dotyczących zakupu środków ochrony osobistej agencjom podlegającym premierowi, takim jak ARP czy Agencja Rezerw Materiałowych, premier zlecił to zadanie spółkom Skarbu Państwa. Nie przedstawiono również NIK podstawy wyboru konkretnych firm, takich jak firma K., która została założona krótko przed pandemią w Wuhan i nie miała doświadczenia w handlu artykułami medycznymi.
W oparciu o te ustalenia, NIK złożyła doniesienie do prokuratury w sprawie Mateusza Morawieckiego, Michała Dworczyka oraz Jacka Sasina, zarzucając im manipulowanie procesem zakupów w czasie pandemii na rzecz konkretnych firm. Ryzyko występowania mechanizmów korupcjogennych w tym procesie jest szczególnie niepokojące, zwłaszcza w kontekście braku przejrzystości i nieprawidłowości w procedurach zakupowych, a także wielkości środków finansowych zaangażowanych w te transakcje.
Jednocześnie NIK wskazuje na potrzebę reformy procedur zakupowych w celu zapewnienia przejrzystości, uczciwości i skuteczności wydatkowania publicznych pieniędzy, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych, takich jak pandemia COVID-19.